دنیای شما/ما چه شکلیه؟

خیلیها که این سؤال رو از من و امثال من میپرسند، دوست دارن چیزی شبیه این بشنوند که تمامی مولکول های هوا را میبینیم یا تصاویر اشیا را متحرک میبینیم!* این دنیای ذهنی افراد دچار روان پریشی (Psychosis) است مثل افراد دچار اسکیزوفرنی نه دنیای ذهنی افراد دچار اوتیسم. در کلیپهای مربوط به معرفی دنیای ذهنی افراد اتیستیک، با افکتهای هنری، حداکثر یکی از اختلالات همراه بخشی از اتیستیکها نه همه ی اتیستیکها یعنی تندکاری حسی غالبا معرفی میشود نه دنیای ذهنی خود اوتیسم.
دنیای ذهنی در اوتیسم، *سهلِ ممتنع* است به طوری که در قالب قواعد ساده ی قابل فهمی میتوان آنها را توضیح داد اما افرادی که دچارشان نیستند، به زعم فهم آن قواعد، تصور پردازشهای افراد اتیستیک برایشان مشکل است.
— در دنیای ذهنی افراد دچار اوتیسم، پردازش از پایین به بالا (Bottom-Up) یعنی رسیدن از جزئیات به کلیات به جای پردازش بالا به پایین (Top-Down) غالب است. همین باعث میشود که خیلی از افراد اتیستیک با تغییر آرایش موهای فردی که میشناسند، او را بازشناسی نکنند. چرا؟ چون افراد غیراتیستیک ابتدا یک تصویر مبهم و کلی از یک فرد در ذهنشان شکل میگیرد و بعد آن را با چهره ی واقعی طرف تطبیق میدهند و این باعث میشود که به زعم تغییراتی در چهره ی طرف او را همچنان بشناسند اما در افراد اتیستیک معمولا جزئیاتی دقیق از چهره ی طرف در ذهنشان حک میشود و دیدن شخص با تغییر جزئیاتی در وی، بازشناسی شخص را برایشان دشوار میکند. همین باعث میشود که من که شکل خیلی خفیف اوتیسم دارم، اگر درمورد مسئله ای چون ریزه خوار بودن انسانهای اولیه میخوانم، تا نحوه ی اثبات آن را نخوانم، یا کلافه شوم یا روند ادامه ی یادگیری ام کند شود. چنین سبک فکری تغییرات را خیلی بیشتر درک میکند و شاید این از علل گرایش به حفظ ثبات در اتیستیکها باشد.
— در دنیای ذهنی فرد اتیستیک، انعطاف شناختی براساس درجه ی اوتیسم، ضعیف است. انعطاف شناختی خود مصادیق گوناگونی دارد. یکی از مهمترین تواناییهایی که انعطاف شناختی به ما میدهد، این است که با چند قانون فکر کنیم و در قوانین فکریمان تغییر ایجاد کنیم. همین ضعف میتواند باعث شود که کودک اتیستیک گیج شود که وی بالاخره «من» است یا «تو» و چگونه است که افراد هم «من» خطاب میشوند هم «تو» و در جابجایی ضمیر که نیاز به تغییر قانون فکر دارد، دچار مشکل شوند. این ضعف میتواند در حدی باشد که کودک اتیستیک میز گفتاردرمانگرش را میز بداند اما میزهای دیگر را میز نداند. همین باعث میشود من در مراجعه از این کارمند به آن کارمند و مواجهه با تبصره و استثنا در دستورالعملها، گیج شوم و کندذهن به نظر برسم. همین میتواند باعث دشواری در فهم قوانین اجتماعی شود. این یک قانون علمی و طبیعی است که برای حریق نیاز به اکسیژن، سوخت و حرارت است و درمورد آن استثنا گفته نمیشود و وضوح دارد اما کودک آسپرگری دچار مشکل میشود که بالاخره غریبه کیست وقتی که غریبه هایی هم که برشمرده شدند، گاهی به ما سلام میکنند.
— اغلب انسانها بدون کلاس و کتاب و معلم یاد میگیرند که به افراد سلام کنند. این چه نوع یادگیری است؟ یادگیری اجتماعی. چگونه یادگیری اجتماعی داریم، از طریق تقلیدگری به وسیله ی مغزمان. تقلید ناخودآگاه در اوتیسم ضعیف است و همین باعث میشود که اتیستیکها کمتر از دیگران از خمیازه ی دیگران دچار خمیازه شوند و همین باعث میشود که خیلی از امور اجتماعی را که دیگران بدون آموزش مستقیم یاد میگیرند، با آموزش مستقیم یاد بگیرند. این هم بستگی به درجه ی اختلال دارد و اتیستیکی زبان مادری اش را هم با آموزش مستقیم یاد میگیرد** و یک اتیستیک اینکه چطور انتقاد کند بدون اینکه دیگران ناراحت شوند، با آموزش مستقیم یاد میگیرد و یک اتیستیک احساسات دیگران را با آموزش مستقیم فرامیگیرد.
* به شخصی در جواب پرسشش در این باره پاسخ میدادم که میگفت قانع نشدم و اینو بگو چطور تمامی حفره های دیوار رو میبینید!!
** درمورد زبان بیشتر از اکتساب زبان به جای یادگیری گفته میشود اما نقش تقلید و یادگیری اجتماعی در آن هم مشخص است.